Profilaktyczne programy zdrowotne

PROFILAKTYCZNE PROGRAMY ZDROWOTNE:

MOJE ZDROWIE

OPIEKA KOORDYNOWANA W PORADNIACH POZ

PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA (CHUK)

PROFILAKTYKA W PORADNIACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ:

PROFILAKTYKA DZIECI I MŁODZIEŻ DO 18 ROKU ŻYCIA

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM

KARMIENIE PIERSIĄ- SAMO ZDROWIE DLA MAMY I DZIECKA

Moje Zdrowie Bilans Zdrowia Osoby Dorosłej - to kompleksowy program profilaktyczny skierowany do wszystkich osób powyżej 20 roku życia. Do udziału będzie można zgłosić się od przyszłego tygodnia przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP), aplikację Moje IKP lub bezpośrednio w placówce Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ).

Jakie są efekty programu?

Otrzymujesz regularnie całościową informację na temat stanu Twojego zdrowia.
Dostajesz porady edukacyjne i dietetyczne, zalecenia dotyczące utrzymania zdrowia i sprawności.
Zaczniesz leczenie, jeśli tego wymaga Twój stan zdrowia.

Cele programu to:

wdrożenie nawyku systematycznego wykonywania bilansu swojego zdrowia: nie chodzi o to, by się badać tylko w ramach programu, ale by przynajmniej raz na kilka lat sprawdzić stan swojego zdrowia
wczesne wykrywanie chorób cywilizacyjnych: chorób układu krążenia i cukrzycy, chorób nerek, zaburzeń funkcji tarczycy, wybranych chorób onkologicznych, wybranych chorób infekcyjnych (HCV) oraz zaburzeń psychicznych i poznawczych
lepsze przygotowanie do konsultacji u lekarza, wzmocnienie roli lekarzy POZ w profilaktyce
motywacja do dbania o siebie, przyjęcia zalecanych szczepionek, prowadzenia zdrowszego trybu życia, korzystania z porad z zakresu profilaktyki.

Wyrób sobie zdrowy nawyk

Program ma zachęcić Polaków do tego, aby dbali o swoje zdrowie i regularnie wykonywali badania profilaktyczne.

Moje Zdrowie umożliwi wczesne wykrycie problemów zdrowotnych i ryzyka chorób kardiologicznych, metabolicznych czy nowotworów i pozwoli szybko na nie zareagować.

Omówienie wyników z personelem medycznym

TYLKO 3 KROKI:

- WYPEŁNIJ ANKIETĘ

- ZRÓB BADANIA

- PRZYJDŹ NA WIZYT Ę PODSUMOWUJĄCĄ

Podstawą do wykonania badań jest ankieta, którą można wypełnić samodzielnie przez internetowe konto pacjenta albo w placówce POZ z pomocą personelu. Dla osób 60+ będą trzy dodatkowe pytania w kierunku diagnostyki chorób otępiennych.

Wypełnione ankiety trafią do wskazanego przez pacjenta POZ, który wystawi skierowanie na badania. Placówka ma 30 dni na skontaktowanie się z pacjentem. Zestaw badań diagnostycznych będzie zależał od odpowiedzi udzielonych w ankiecie. Po wykonanych badaniach pacjent spotka się z lekarzem lub pielęgniarką i omówi wyniki.

Indywidualny Plan Zdrowotny

Zakres podstawowy badań diagnostycznych (dla każdego objętego bilansem):

morfologia krwi,
glukoza,
kreatynina (z eGFR),
lipidogram (cholesterol całkowity, LDL, HDL, triglicerydy),
TSH (hormon tyreotropowy),
badanie ogólne moczu.

Zakres rozszerzony badań diagnostycznych (warunkowo, w zależności od wieku i wyniku ankiety):

ALAT - aminotransferaza alaninowa,
ASPAT - aminotransferaza asparaginianowa,
GGTP - gammaglutamylotranspeptydaza,
PSA całkowity u mężczyzn,
anty-HCV,
lipoproteina (a) (wykonywana w ramach programu raz w życiu).

Moje Zdrowie zastępuje Profilaktykę 40+

„Moje Zdrowie” – bilans zdrowia osoby dorosłej zastępuje pilotaż „Profilaktyka 40+”, który pierwotnie był świadczeniem jednorazowym. Sam pilotaż został przedłużony jednak o kolejne 2 lata.

Nowy program jest dostępny dla szerszej grupy osób oraz, co istotne, obejmuje kompleksowy wywiad zdrowotny i spotkanie podsumowujące z medykiem, czego nie uwzględniał pilotaż „Profilaktyka 40+”. Program będzie realizowany we wszystkich placówkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Na podstawie wyników badań personel medyczny przygotuje indywidualny plan zdrowotny dla każdego pacjenta.

Z programu mogą skorzystać:

• osoby w wieku 20–49 lat – raz na 5 lat,

• osoby powyżej 49. roku życia – raz na 3 lata.

Pacjenci, którzy wypełnili ankietę w ramach programu „Profilaktyka 40+” do końca kwietnia, mogli z nich skorzystać do końca maja 2025 r.

Jednocześnie z programu „Moje Zdrowie” będą mogli skorzystać po upływie 12 miesięcy.

Co zyskasz, biorąc udział w programie?

Lepszą kontrolę nad swoim zdrowiem dzięki regularnym badaniom.
Lepsze przygotowanie do wizyty lekarskiej dzięki wstępnej ankiecie.
Łatwy i wygodny dostęp do ankiety online.
Możliwość wczesnego wykrycia groźnych chorób, co zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Szybsze i dostarczające bardziej precyzyjnych wskazówek konsultacje u lekarza i szybkie rozpoczęcie procesu leczenia.
Indywidualne podejście i plan profilaktyki zdrowotnej.

źródło tekstu: gabinet.gov.pl

Materiały do pobrania:

PDFMoje Zdrowie - plakat.pdf (516,97KB)

PDFMoje Zdrowie - ulotka long.pdf (1,92MB)

PDFMoje Zdrowie - ulotka short.pdf (658,34KB)

OPIEKA KOORDYNOWANA W PORADNIACH POZ

Zespół Opieki Zdrowotnej w Kłobucku przystąpił do realizacji programu OPIEKI KOORDYNOWANEJ realizowanej w poradniach Podstawowej Opieki Zdrowotnej na terenie powiatu kłobuckiego.

Celem opieki koordynowanej jest:

- Wzrost satysfakcji pacjenta

- Lepsza jakość opieki

- Wzrost efektywności profilaktyki zdrowotnej

- Optymalizacja procesu diagnostyczno- terapeutycznego

- Współpraca personelu ochrony zdrowia

- Wzrost satysfakcji pacjenta

Opieka koordynowana obejmuje pacjentów:

- zdeklarowanych w naszych poradniach POZ na terenie powiatu kłobuckiego

- przewlekle chorych

- powyżej 18 roku życia

Program ma na celu wspólne działanie:

- lekarza POZ

- pielęgniarki

- dietetyka

- koordynatora

- specjalisty

Zapewniając pacjentom kompleksową opiekę.

Koordynacja opieki nad Pacjentem dotyczy schorzeń, na które najczęściej chorują Polacy w zakresie:

Kardiologia
Diabetologia
Choroby płuc
Nefrologia

W przypadku Pacjentów, u których zdiagnozowano choroby z tych zakresów, lekarz POZ przeprowadza poradę kompleksową, na której ustala indywidualny plan leczenia.

Wprowadzenie opieki koordynowanej w POZ zapewnia dostęp do:

- Badań diagnostycznych z obszarów, które ZOZ realizuje

- Konsultacji z lekarzem specjalistą

- Konsultowania stanu zdrowia Pacjenta przez lekarza POZ z lekarzem specjalistą

- Wizyt kompleksowych z Indywidualnym Planem Opieki Medycznej (IPOM)

- Porad edukacyjnych prowadzonych przez pielęgniarki.

- Porad dietetycznych realizowanych przez dietetyków (przy rozpoznaniu np. cukrzycy).

Źródło materiałów: https://koordynowana.nfz.gov.pl/

ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ W KŁOBUCKU REALIZUJE OPIEKĘ KOORDYNOWANĄ W ZAKRESACH:

- KARDIOLOGIA

- DIABETOLOGIA

- NEFROLOGIA

- PULMONOLOGIA

Zainteresowanych opieką koordynowaną w POZ zachęcamy do kontaktu z naszym personelem

w poradniach na terenie powiatu kłobuckiego.

koordynowana gotowe.jpeg

PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA (CHUK).

Choroby układu krążenia to główna przyczyna zgonów w Polsce i na świecie. Zmiana stylu życia oraz wczesna diagnostyka mogą odwrócić ten niekorzystny trend

Mimo coraz lepszej diagnostyki i nowocześniejszych metod leczenia umieralność w Polsce z powodu chorób układu krążenia należy do najwyższych w Europie. Na ich rozwój wpływa wiele czynników związanych ze współczesnym stylem życia, m.in.: nieodpowiednia dieta, palenie tytoniu i picie alkoholu, stres czy brak lub niewystarczająca ilość aktywności fizycznej. Długotrwałe narażenie na te czynniki może prowadzić do licznych zaburzeń, m.in.: dyslipidemii, otyłości, cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego krwi. Tylko przez wyeliminowanie niewłaściwych nawyków, możemy w dużym stopniu zminimalizować ryzyko zachorowania.

Dla osób szczególnie narażonych na choroby układu krążenia został opracowany Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (CHUK), który ma na celu podniesienie wiedzy i świadomości pacjentów na temat chorób układu krążenia i zdrowego stylu życia, ale przede wszystkim zmniejszenie o 20 proc. zachorowalności i umieralności Polaków z powodu chorób układu krążenia.

Czy program jest dla Ciebie ?

Tak, jeżeli:

jesteś w wieku od 35 do 65 lat i dotychczas nie rozpoznano u Ciebie choroby układu krążenia oraz nie korzystałeś w ciągu ostatnich 5 lat z badań w ramach programu profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK), również u innego świadczeniodawcy.

Cel programu:

obniżenie o ok. 20 % zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia osób objętych programem dzięki wczesnemu wykrywaniu i redukcji występowania i natężenia czynników ryzyka
zwiększenie wykrywalności i skuteczności leczenia chorób układu krążenia (CHUK)
wczesna identyfikacja osób z podwyższonym ryzykiem CHUK
promocja zdrowego stylu życia, czyli niepalenia, prawidłowego odżywiania się oraz aktywności fizycznej.

Kto i gdzie realizuje program?

Program jest realizowany przez lekarza lub pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej. Wszystkie poradnie podstawowej opieki zdrowotnej mają obowiązek realizacji programu.

Jak się zgłosić?

Świadczenia w ramach programu udzielane są bez skierowania. Wystarczy zgłosić się do swojego lekarza pierwszego kontaktu.

Co Cię czeka w ramach programu?

Lekarz lub pielęgniarka przeprowadzi z Tobą wywiad i skieruje Cię na badania (pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz badania biochemiczne). Na ich podstawie lekarz dokona oceny ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia oraz wskaże, w zależności od potrzeb, dalsze zalecenia:

ponownego badania za 5 lat
edukacji zdrowotnej i ponownego badania za 5 lat
pozostawienia pacjenta pod kontrolą lekarza POZ poza programem
skierowania na dalsze leczenie do specjalisty.

Kiedy się zapisać?

Żeby wziąć udział w programie, wystarczy, że zgłosisz taki zamiar swojemu lekarzowi pierwszego kontaktu lub pielęgniarce.

Co przygotować?

Na wizytę weź ze sobą jedynie dokument tożsamości.

Jak długo będziesz czekać?

Termin zostanie wyznaczony w rejestracji zgodnie z dostępnością lekarza pierwszego kontaktu lub pielęgniarki w danej placówce medycznej.

Co zyskasz?

Podniesiesz swoją wiedzę na temat chorób układu krążenia oraz zdrowego stylu życia, a jeżeli zostaniesz zakwalifikowany do grupy podwyższonego ryzyka, będziesz miał szansę na wczesne wykrycie choroby i zapewnione skuteczne leczenie specjalistyczne.

źródło tekstu: https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne

PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA (CHUK) REALIZOWANY JEST WE WSZYSTKICH PLACÓWKACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ NA TERENIE NASZEGO POWIATU W OBRĘBIE ZOZ KŁOBUCK.

PROGRAM PROFILAKTYKA 40 PLUS

UWAGA DO 30.04.2025!!!!

Głównym celem programu „Profilaktyka 40 PLUS” jest ocena organizacji i efektywności objęcia pacjentów od 40. roku życia profilaktyczną diagnostyką w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych. Trzeba zauważyć, że w związku z pandemią koronawirusa profilaktyka chorób znacznie spadła z powodu m.in. obniżonej zgłaszalności do lekarzy w 2020 r. Wiele chorób, zwłaszcza w swoim początkowym stadium rozwoju, nie daje niepokojących objawów. Dzięki właśnie badaniom profilaktycznym można wykryć chorobę bardzo wcześnie i uniknąć długotrwałego, a czasem nieskutecznego leczenia, które jest konsekwencją zbyt późnej diagnozy.

Programem zostaną objęte objęte wszystkie osoby powyżej 40. roku życia.

„Profilaktyka 40 PLUS” zakłada realizację badań diagnostycznych w formie pakietów dedykowanych oddzielnie dla kobiet i mężczyzn oraz pakietu wspólnego.

PAKIETY BADAŃ:

- Pakiet badań diagnostycznych dla kobiet zawiera:

morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi;
stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy;
stężenie glukozy we krwi;
AlAT, AspAT, GGTP;
poziom kreatyniny we krwi;
badanie ogólne moczu;
poziom kwasu moczowego we krwi;
krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT).

- Pakiet badań diagnostycznych dla mężczyzn zawiera:

morfologia krwi obwodowej odsetkowym i płytkami krwi;
stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy;
stężenie glukozy we krwi;
AlAT, AspAT, GGTP;
poziom kreatyniny we krwi;
badanie ogólne moczu;
poziom kwasu moczowego we krwi;
krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT);
PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.

- Pakiet badań diagnostycznych wspólny:

pomiar ciśnienia tętniczego;
pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI);
ocena miarowości rytmu serc

JAK ZGŁOSIĆ SIĘ NA BADANIE?

Do programu pilotażowego kwalifikują się osoby, które m.in odpowiedzą na pytania ankietowe programu pilotażowego za pośrednictwem:

infolinii 22 735 39 53 - (w godzinach 8:00-18:00, koszt połączenia zgodny z taryfą operatora)
lub za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.

Na podstawie ankiety zostaną ocenione czynniki ryzyka.

Świadczenia opieki zdrowotnej będą udzielane na podstawie skierowania w postaci elektronicznej wystawionego przez system.

Zatem każdy uprawniony będzie mógł skorzystać z pakietu badań diagnostycznych w punkcie, który będzie realizował program „Profilaktyka 40 PLUS”. Wystarczy, że zgłosi się do placówki z dowodem osobistym. Jednocześnie uprawnieni będą mieli prawo wyboru świadczeniodawcy spośród podmiotów, które zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia o realizację programu pilotażowego.

Program Profilaktyka 40 Plus to program zdrowotny, który ma Ci pomóc zadbać o zdrowie.

JAK OTRZYMAĆ SKIEROWANIE?

Na swoim Internetowym Koncie Pacjenta wypełniasz online ankietę, a następnie dostaniesz:

e-skierowanie na badania laboratoryjne
możliwość zrobienia podstawowych pomiarów: zweryfikowania wagi i wzrostu, wskaźnika BMI, zmierzenia ciśnienia krwi i tętna (oznaczenia miarowości pracy serca)
porady zdrowotne, które możesz sobie zapisać lub wydrukować
przekierowanie do wyszukiwarki miejsc realizacji programów profilaktycznych, z których możesz skorzystać.

Jedna osoba może tylko raz skorzystać z e-skierowania na badania profilaktyczne, więc, nawet jeśli powtórnie wypełnisz ankietę, nie dostaniesz kolejnego e-skierowania.

Uwaga, ankietę możesz wypełnić także poprzez infolinię: 22 735 39 53.

JAK WYGLĄDA ANKIETA?

Ankieta Profilaktyki 40 PLUS dla osób w wieku 40-64 lat zawiera pytania dotyczące:

Twojej masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie
ryzyka chorób układu krwionośnego
aktywności fizycznej
sposobu odżywania się
picia alkoholu
palenia lub innych form używania tytoniu i nikotyny
ryzyka chorób onkologicznych.

Czasem należy wybrać z listy jedną odpowiedź lub zaznaczyć wiele odpowiedzi np. wymienić przebyte choroby. Warto mieć pod ręką ostatnie wyniki badań.

Jeżeli nie znasz odpowiedzi na jakieś pytanie, możesz je pominąć. Jednak udzielenie jak najpełniejszych odpowiedzi pozwoli na dokładniejszą ocenę czynników ryzyka i dopasowanie badań laboratoryjnych.

Niektóre odpowiedzi będą prowadziły do dodatkowych, doprecyzowujących, pytań. Po udzieleniu odpowiedzi na pytania z tematycznej grupy dostaniesz krótkie podsumowanie.

Ankieta dla osób mających 65 lat i więcej jest krótsza, a wybierasz między odpowiedzią „tak” lub nie” na kolejne pytania.

Są to pytania o to, czy:

w ciągu ostatnich 12. miesięcy, miałeś/aś badania:
- ciśnienia krwi
- poziomu cholesterolu
- poziomu glukozy/cukru
prowadzisz aktywny tryb życia
palisz tytoń
leczysz się z powodu chorób tarczycy/endokrynologicznych
masz ma takie objawy ze strony przewodu pokarmowego jak zmiana rytmu wypróżnień lub krew w stolcu
u Twojego rodzeństwa, rodziców lub dzieci występowała/ występuje nadwaga
u Twojego rodzeństwa, rodziców lub dzieci pojawił się nowotwór przewodu pokarmowego.

Jak wypełnić ankietę

Zaloguj się na swoje Internetowe Konto Pacjenta
wejdź w zakładkę „Profilaktyka”, a następnie „Ankiety”
wypełnij online ankietę. Twoje odpowiedzi pozwolą wybrać listę badań laboratoryjnych, które są dla Ciebie zalecane. Dostaniesz też wskazówki, jak należy przygotować się do badań.

JAK ZALOGOWAĆ SIĘ NA INTERNETOWYM KONCIE PACJENTA?

Wypełnianie ankiety możesz w dowolnym miejscu przerwać. Kliknij wówczas na „Zapamiętaj odpowiedzi i wyjdź”. Po ponownym zalogowaniu możesz wrócić do wypełniania ankiety.

Jeśli na koniec sekcji pytań dotyczących Twojego zdrowia klikniesz „Dalej”, zobaczysz porady zdrowotne dla siebie.

Na koniec należy zatwierdzić wybrane dla Ciebie badania laboratoryjne. Otrzymasz wówczas e-skierowanie. Nie musisz go drukować, dostaniesz informację o nim na podany przez Ciebie na Internetowym Koncie Pacjenta numer telefonu lub mail.

Odbieraj Twoje e-skierowania i e-recepty poprzez aplikację na telefon

Aby skorzystać z badań zaleconych w ramach programu, wystarczy, że się zgłosisz się do jednego z uczestniczących w programie laboratoriów z dokumentem tożsamości z numerem PESEL.

Twoje e-skierowanie na badania będzie dostępne w systemie po dwóch dniach roboczych.

Żródło informacji: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/pakiet-nieodplatnych-badan-profilaktyka-40-plus

PROGRAM 40+ REALIZOWANY JEST WE WSZYSTKICH PLACÓWKACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ NA TERENIE NASZEGO POWIATU W OBRĘBIE ZOZ KŁOBUCK.

PROFILAKTYKA DZIECI I MŁODZIEŻ DO 18 ROKU ŻYCIA

Szczepienie przeciw HPV zmniejsza ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy oraz inne choroby nowotworowe

Szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest stosowana w 125 krajach. Na świecie podano już kilkaset milionów dawek szczepień na HPV.

Do kogo skierowany jest program szczepień

Od 1 września 2024 r. szczepienia przeciw HPV są dostępne dla osób po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia.

W powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są dwa rodzaje szczepionki.

Jak zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV

Aby zapisać dziecko na szczepienie, nie musisz mieć skierowania. Wizytę możesz umówić:

w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – główna ścieżka zapisywania dziecka na szczepienie
przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP).

Szczepienia przeciw HPV podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami wynosi od 6 do 12 miesięcy.

Dlaczego szczepienie przeciw HPV jest ważne

Rak szyjki macicy pod względem liczby zachorowań to czwarty na świecie, piąty w Europie i siódmy w Polsce nowotwór kobiet. Wszystkie przypadki raka szyjki macicy są poprzedzone przewlekłą infekcją HPV.

Szczepienie przeciw HPV chroni przed:

potencjalnym zakażeniem wirusem HPV
rakiem szyjki macicy i innymi nowotworami narządów płciowych.

źródło tekstu i grafiki: AKADEMIA NFZ

PDFulotka_szp_szczepienia_hpv_14.06.2023-1.pdf (777,86KB)

PDFSzczepienia_przeciw_HPV-aktualizacja-27.03.2024-OK.pdf (1,93MB)

BADANIA BILANSOWE DZIECI I MŁODZIEŻY

Zaprowadź dziecko na bilans zdrowia

Bilans zdrowia to okresowe profilaktyczne badanie przeprowadzane na różnych etapach życia. Pozwala sprawdzić, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo oraz wcześnie wykryć wady rozwojowe i choroby

Bilans zdrowia to bezpłatny przegląd zdrowia wykonywany kilkanaście razy w życiu dziecka. Badanie przeprowadza lekarz rodzinny, pediatra lub pielęgniarka.

Czy bilans jest obowiązkowy?

Bilanse nie są obowiązkowymi badaniami. Są jednak zalecane przez lekarzy i Ministerstwo Zdrowia. Dlatego nie warto ich pomijać.

Dlaczego warto robić bilanse?

Bilanse zdrowia pozwalają wykryć wady rozwoju i choroby na wczesnym etapie. Daje to szansę na skuteczne leczenie. Pozwalają także sprawdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo i nie ma:

wad wzroku
wad słuchu
wad postawy (np. skoliozy, płaskostopia)
zaburzeń ciśnienia tętniczego
zaburzeń wzrostu (np. niskorosłości)
problemów w rozwoju psychicznym
zaburzeń psychosomatycznych
niedowagi lub otyłości.

Bilanse pozwalają także określić:

u sześciolatków – czy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki
u młodzieży – czy proces dojrzewania płciowego przebiega prawidłowo
u uczniów szkół ponadpodstawowych – czy są zdolni do dalszego kształcenia lub nauki wybranego zawodu

Kiedy pierwszy bilans?

Pierwszy bilans zdrowia dziecka to tak zwany „bilans zero”. Badanie przeprowadza się zaraz po urodzeniu dziecka – jeszcze w szpitalu. Lekarz sprawdza budowę i zachowanie noworodka. Wykonuje także badania przesiewowe pozwalające wykryć:

wrodzoną niedoczynność tarczycy
mukowiscydozę
fenyloketonurię
dysplazję stawów biodrowych
problemy ze słuchem.

Kiedy kolejne bilanse?

Kolejne bilanse zdrowia dziecka wykonywane są w wieku:

1–4 tygodnia
2–6 miesięcy
9 miesięcy
12 miesięcy
2 lat
4 lat
5 lat
9–10 lat
13–14 lat
16–17 lat
do ukończenia 19 roku życia.

Jak się przygotować?

Na bilans zarezerwuj około godziny. Wcześniej umów z lekarzem lub pielęgniarką termin badania.

Do przychodni zabierz ze sobą:

książeczkę zdrowia dziecka
dokumentację medyczną dziecka
karty z leczenia szpitalnego, wyniki badań i inną dokumentację medyczną – jeśli dziecko ma takie dokumenty
listę z pytaniami do lekarza.

Dziecku, które nie ukończyło 16 lat, na badaniach musi towarzyszyć rodzic lub opiekun prawny. Wyjaśnij mu, dlaczego idziecie do lekarza. Dziecko starsze może odbyć wizytę u lekarza samo.

Jak przebiega badanie?

Wizyta u lekarza zaczyna się rozmową z rodzicem i sprawdzeniem dokumentów medycznych. Potem dziecko jest badane, mierzone i ważone.
Wyniki pomiarów wzrostu i wagi dziecka są nanoszone na tzw. siatki centylowe. Są na nich zaznaczone dane statystyczne dotyczących polskich dzieci. Dzięki temu przez porównanie wyników lekarz może określić, czy dziecko rozwija się prawidłowo.
Wnioski z badania bilansowego wpisywane są do książeczki zdrowia dziecka i do jego dokumentacji medycznej. Na kolejnym bilansie lekarz porównuje, jakie zmiany nastąpiły od ostatniego badania.
Bilans zdrowia dziecka to także dobry moment na zadawanie pytań.

Bilanse zdrowia wykonuje się, kiedy dziecko jest zdrowe.

źródło tekstu i grafiki: gov.pl, NFZ, Akademia NFZ

PROFILAKTYKA MĘSKA SPRAWA

Statystyczny mężczyzna unika lekarza!

Niestety, częściej niż kobiety zaniedbujemy swoje zdrowie. Zazwyczaj zgłaszamy się do lekarza dopiero wtedy, gdy boli. Zapominamy o regularnych badaniach profilaktycznych.

Za główną przyczynę złego stanu zdrowia uważamy stres i ogólne przemęczenie oraz choroby sercowo-naczyniowe (w tej grupie także nadciśnienie tętnicze i cukrzycę). U kardiologa przynajmniej raz w życiu było tylko 43 proc. mężczyzn. Do urologa, zwłaszcza jeśli nie ma alarmujących objawów, też jest nam nie po drodze.

Boimy się wykrycia nowotworu lub innej poważnej choroby (36 proc. mężczyzn), ale także wstydu i skrępowania, które łączą się z samym badaniem urologicznym (33 proc. mężczyzn).*e…?

Wśród chorób nowotworowych występujących u mężczyzn, aż 1/4 wszystkich nowotworów to nowotwory układu moczowo-płciowego.
Jedynie 1/3 mężczyzn w wieku powyżej 35 lat była kiedykolwiek u urologa. Po 55 roku życia ten odsetek rośnie, ale nadal 61 proc. panów deklaruje, że nigdy nie było u urologa

Mężczyźni w Polsce wciąż rzadziej zgłaszają się na badania profilaktyczne, choć zdrowie powinno być priorytetem dla każdego. Często tłumaczą się brakiem czasu, obowiązkami zawodowymi lub przekonaniem, że „to nie jest im potrzebne”. Tymczasem regularne badania to najlepszy sposób na wczesne wykrycie chorób, które często rozwijają się nie dając żadnych objawów.

– W tym kontekście często wymienia się m.in. stereotypy na temat zdrowia, związane z samą płcią, ale także z określonymi chorobami i ich wykrywaniem. Z praktycznych doświadczeń, ale także z badań naukowych i analiz, wiemy, że jednym z najskuteczniejszych rozwiązań w tym zakresie jest podnoszenie świadomości zdrowotnej. Edukacja zdrowotna, zarówno ta prowadzona od najmłodszych lat w szkole, jak i ta kierowana do osób dorosłych w postaci materiałów informacyjnych czy kampanii zdrowotnych przynosi wymierne efekty wśród mężczyzn i kobiet. Oczywiście, komunikacja zdrowotna powinna być skrojona „na miarę”, adekwatna do konkretnych grup wiekowych, ale także płci – zwraca uwagę dr Paweł Koczkodaj, specjalista zdrowia publicznego, Ambasador Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w Polsce.

Zainwestuj w długie życie i się badaj

Jak wynika z raportu „Nowotwory złośliwe w Polsce" z 2021 roku, średnio 48 mężczyzn każdego dnia dowiaduje się, że ma raka prostaty. Ten nowotwór stanowi już ok. 20 proc. wszystkich rozpoznanych nowotworów złośliwych. Oznacza to, że co piąty mężczyzna zmagający się z chorobą onkologiczną, choruje na raka prostaty. Rak prostaty zajmuje 3. miejsce wśród zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn.

Im wcześniej wykryta choroba, tym większa szansa na jej wyleczenie, dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne wykonywanie badań. Czas ma duże znaczenie nie tylko w przypadku chorób nowotworowych. Dzięki badaniom profilaktycznym możesz uniknąć wielu schorzeń, w tym raka jądra, prostaty, jelita grubego, cukrzycy czy zakrzepicy., ż

Blisko 2/3 kobiet uważa urologa za najważniejszego specjalistę dla zdrowia mężczyzny. Mężczyźni zaś częściej wskazują na kardiologa (43 proc.).

Styl życia wpływa na rozwój choroby

Blisko 25 proc. panów ma nadciśnienie tętnicze. Aż 70 proc. mężczyzn ma nadwagę, a jedna piąta zmaga się z otyłością. W Polsce zgodnie z Eurobarometrem z 2021 r. aż 32 proc. dorosłych mężczyzn pali papierosy. Dla porównania, wśród kobiet, odsetek ten wynosi 20 proc. Dodatkowo, według tego samego badania, w Polsce aż 66 proc. mężczyzn w grupie wiekowej 15+ jest nieaktywna fizycznie. Największe odsetki nieaktywnych fizycznie mężczyzn zaobserwowano w grupach wiekowych 40-54 lata – 73 proc. i 55+, aż 88 proc.

Prowadzi to do rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby układu ruchu, choroby układu pokarmowego, zaburzeń hormonalnych, a także nowotworowych.

Nowotworom, które spotykają mężczyzn na całym świecie przynajmniej w 1/3 przypadków można zapobiec, zmieniając styl życia, nawyki i badając się profilaktycznie. Zacznij od niewielkich kroków, które mogą zapewnić Ci dłuższe życie:

zdrowo się odżywiaj i korzystaj z bezpłatnych planów żywieniowych na portalu
bądź aktywny, ćwicz, jak lubisz i unikaj siedzącego trybu życia
rzuć palenie i ogranicz alkohol
wykonuj samobadanie jąder i prącia
raz w roku zrób badania m.in. morfologia, badanie ogólne moczu, lipidogram
po 40 roku życia regularnie badaj prostatę
po 60 roku życia raz w roku zrób USG jamy brzusznej, aby ocenić m.in. nerki i pęcherz moczowy
w razie niepokojących objawów zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej otwiera się w nowej karcie.

Rak jądra - nowotwór, który dotyka głównie młodych mężczyzn

Rak jąder jest najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn poniżej 40 r. ż., ale wcześnie wykryty – daje ogromne szanse na wyleczenie. O profilaktyce i męskim zdrowiu rozmawialiśmy z dr n. med. Łukaszem Kupisem – andrologiem, urologiem.

Weź sprawy w swoje ręce – samobadanie jąder krok po kroku

Nowotwór jąder dotyka najczęściej młodych mężczyzn w wieku 20-39 lat. Dlatego warto wprowadzić samobadanie jako stały element profilaktyki już od okresu dojrzewania. Regularność jest kluczowa – wykonując badanie co miesiąc, łatwiej zauważysz nawet najmniejsze zmiany.

Samobadanie jąder wykonuj raz w miesiącu, najlepiej podczas kąpieli lub pod prysznicem. Poznaj ich naturalną budowę – jedno jądro może być nieco większe od drugiego, a w górnej części możesz wyczuć zgrubienie, czyli najądrze, które może przypominać mały guzek. To normalne cechy. Zwracaj uwagę, czy od ostatniego badania nie pojawiły się nowe zmiany.

Nowotwory, które najczęściej dotyczą mężczyzn

Według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2020 r. nowotwory, które najczęściej występowały wśród mężczyzn w Polsce to:

rak prostaty
rak płuca
rak jelita grubego.

To jednocześnie nowotwory, które są najczęstszymi przyczynami zgonów wśród mężczyzn. Męskie nowotwory, takie jak rak prostaty czy rak jądra, często rozwijają się bezobjawowo. To oznacza, że mogą zaatakować, zanim się zorientujemy. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie kontrolować swoje zdrowie – tak jak robicie to z samochodem.

– Zaznaczę, że występowanie raka płuca i rak jelita grubego w ogromnej mierze wiąże się z narażeniem na czynniki, których występowanie mężczyźni mogą skutecznie ograniczać samodzielnie w ich codziennym życiu. Chodzi przede wszystkim o narażanie na dym tytoniowy, spożywanie alkoholu, niezdrową dietę, czy brak aktywności fizycznej – dodaje dr Paweł Koczkodaj.

Co powinno Cię zaniepokoić?

Czy znasz objawy męskich nowotworów, które powinny Cię zaniepokoić? Wiele z nich jesteś w stanie wykryć sam, jeszcze na wczesnym etapie rozwoju choroby.

Zobacz na co zwrócić uwagę:

rak prostaty
- podwyższone stężenie PSA we krwi
- dolegliwości związane z oddawaniem moczu
- zaburzenia erekcji, które nie wynikają z podłoża emocjonalnego
- bóle podbrzusza
- obrzęk kończyny dolnej i/lub genitaliów
rak jądra
- wyczuwalna obecność guzka w jądrze
- zmiana konsystencji jądra
- uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra
- nawracający ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej
rak prącia
- zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek, owrzodzenia (nadżerka lub guzek)
- opuchlizna na końcu prącia
- powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych.

Źródło tekstu i zdjęć: gov.pl, NFZ, Akademia NFZ

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM.

Badania naukowe pokazują, że nawet ponad 90% przypadków chorób nowotworowych zależy od czynników zewnętrznych. Jak ograniczyć lub nawet całkowicie wyeliminować ich działanie, aby zmniejszyć ryzyko choroby?

Europejski kodeks walki z rakiem jest gotową instrukcją podpowiadającą, w jaki sposób zachować zdrowie oraz poprawić jego stan. Pokazuje, jak przez proste, codzienne działania obniżać ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Wszystkie informacje w nim zawarte opierają się na dowodach naukowych – są pewne, rzetelne i sprawdzone.

Co znajduje się w kodeksie

Europejski kodeks walki z rakiem (inaczej określany 12 sposobami na zdrowie) to 12 zaleceń dotyczących prewencji nowotworów:

pierwotnej – czyli ograniczania działania czynników ryzyka (kancerogenów) na nasz organizm
wtórnej – czyli wykrywania choroby na możliwie najwcześniejszym etapie zaawansowania.

Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization) oszacowała, że przestrzeganie zaleceń kodeksu zmniejszyłoby w Europie liczbę zgonów spowodowanych nowotworami nawet o 50%.

Zalecenie 1: Nie pal

Dym tytoniowy jest jednym z najsilniejszych czynników rakotwórczych. W jednym papierosie znajduje się około 7000 substancji chemicznych, z czego aż ponad 70 jest silnie rakotwórczych. Palenie tytoniu jest główną przyczyną zgonów nowotworowych. Według badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) z 2019 r. około ¼ dorosłych Polaków pali papierosy.

Uzależnienie od nikotyny jest chorobą. Profesjonalną pomoc w zwalczeniu uzależnienia oferuje Ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca przy Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie: 801 108 108 lub 22 211 80 15, od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00–19:00 oraz w soboty w godzinach 9:00–15.00.

Zalecenie 2: Stwórz środowisko wolne od dymu tytoniowego

Ogranicz bierne palenie, czyli wdychanie dymu tytoniowego z otoczenia – z papierosa palonego przez inną osobę i wydychanego przez nią dymu. Może to być również dym z tlącego się papierosa.

Zalecenie 3: Utrzymuj prawidłową wagę ciała

Otyłość to drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Otyłość przyczynia się również do innych chorób, m.in. układu krążenia.

Zalecenie 4: Bądź aktywny fizycznie

Aktywność fizyczna jest udowodnionym czynnikiem protekcyjnym, czyli chroniącym nas przed nowotworami – np. rakiem jelita grubego, rakiem piersi i wieloma innymi. Kodeks zaleca, aby każdego dnia poświęcić 60 minut na ruch o średniej intensywności lub alternatywnie 30 minut na ruch o wysokiej intensywności.

Zalecenie 5: Przestrzegaj zasad zdrowego odżywiania

Spożywaj żywność nieprzetworzoną i ogranicz spożycie mięsa – zwłaszcza czerwonego. Niepokój budzi rosnące spożycie cukru w Polsce, co przekłada się także na zwiększone ryzyko nadwagi i otyłości – zwróć uwagę na ilość spożywanego cukru (zalecenie 3).

Zalecenie 6: Ogranicz spożycie alkoholu

Nawet najmniejsza ilość alkoholu ma potencjał rakotwórczy. Maksymalnie ogranicz spożycie alkoholu lub zostań abstynentem. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, a jego równoczesne spożycie z paleniem papierosów ogromnie zwiększa ryzyko m.in. nowotworów głowy i szyi (np. rak języka, rak gardła).

Zalecenie 7: Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne

Okres letni zachęca nas do korzystania z kąpieli słonecznych – należy jednak pamiętać, że promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane przez słońce jest czynnikiem rakotwórczym. Chroń się przed nim np. przez unikanie ekspozycji na słońce w godzinach 10:00–16:00 oraz stosowanie ochronnych kosmetyków i odzieży. Całkowicie zrezygnuj z korzystania z łóżek opalających, czyli tzw. solariów. Promieniowanie UV obniża także ogólną odporność naszego organizmu.

Zalecenie 8: Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w pracy

Choroba nowotworowa może rozwinąć się w okresie od kilku do nawet kilkudziesięciu lat od momentu pierwszego kontaktu z czynnikiem rakotwórczym. Przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (przepisów bhp).

Zalecenie 9: Chroń się przed promieniowaniem radonowym w domu

Radon to gaz szlachetny, bez zapachu i bez koloru, który ma działanie rakotwórcze na płuca. Dowiedz się, czy jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane jego działaniem. Podejmij działania zmniejszające jego poziom.

Zalecenie 10 (dotyczy kobiet): Jeśli możesz – karm piersią i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ)

Karmienie piersią obniża ryzyko zachorowania kobiet m.in. na raka piersi i raka jajnika. Z kolei przedłużone stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), która łagodzi objawy menopauzy, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi.

Zalecenie 11: Zaszczep dzieci przeciwko HBV i HPV

Wirusowe lub bakteryjne czynniki infekcyjne są odpowiedzialne za 15–20% nowotworów złośliwych. Aby uniknąć zachorowania na raka wątroby i raka szyjki macicy, zaszczep swoje dzieci przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).

Zalecenie 12: Korzystaj z badań przesiewowych

Stosuj prewencję wtórną – wykonuj badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka:

piersi – mammografia
szyjki macicy – cytologia
jelita grubego – kolonoskopia.

Badania te są w pełni bezpieczne i refundowane w ramach programów przesiewowych. Dzięki nim można wykryć chorobę na bardzo wczesnym etapie zaawansowania – co znacząco ułatwia jej leczenie – a nawet wykryć zmiany przednowotworowe.

Co mówią statystyki

Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w 2018 r. odnotowano ponad 167 tys. nowych przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe oraz ponad 101 tys. zgonów spowodowanych przez tę grupę chorób. W Polsce nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów, z kolei na świecie – według danych WHO – pierwszą, powodując w 2020 r. prawie 10 mln zgonów (przy 19,3 mln nowych zachorowań). Zgodnie z prognozami epidemiologicznymi (GLOBOCAN2020) przewidywany jest stały wzrost liczby przypadków chorób nowotworowych, który na świecie w 2040 r. ma osiągnąć poziom 28,4 mln nowych zachorowań.

Działania prewencji pierwotnej i wtórnej opisane w Europejskim kodeksie walki z rakiem mogą zmniejszyć prognozowane obciążenie chorobami nowotworowymi.

Tekst powstał na podstawie artykułu dr. n. o zdr. Pawła Koczkodaja. Artykuł jest częścią kampanii społecznej „Planuję długie życie” realizowanej w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020–2030, finansowanej ze środków Ministra Zdrowia.

Europejski kodeks walki z rakiem

Co znajduje się w kodeksie

Europejski kodeks walki z rakiem (inaczej określany 12 sposobami na zdrowie) to 12 zaleceń dotyczących prewencji nowotworów:

pierwotnej – czyli ograniczania działania czynników ryzyka (kancerogenów) na nasz organizm
wtórnej – czyli wykrywania choroby na możliwie najwcześniejszym etapie zaawansowania.

Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization) oszacowała, że przestrzeganie zaleceń kodeksu zmniejszyłoby w Europie liczbę zgonów spowodowanych nowotworami nawet o 50%.

Zalecenie 1: Nie pal

Zalecenie 2: Stwórz środowisko wolne od dymu tytoniowego

Ogranicz bierne palenie, czyli wdychanie dymu tytoniowego z otoczenia – z papierosa palonego przez inną osobę i wydychanego przez nią dymu. Może to być również dym z tlącego się papierosa.

Zalecenie 3: Utrzymuj prawidłową wagę ciała

Zalecenie 4: Bądź aktywny fizycznie

Zalecenie 5: Przestrzegaj zasad zdrowego odżywiania

Zalecenie 6: Ogranicz spożycie alkoholu

Zalecenie 7: Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne

Zalecenie 8: Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w pracy

Zalecenie 9: Chroń się przed promieniowaniem radonowym w domu

Zalecenie 10 (dotyczy kobiet): Jeśli możesz – karm piersią i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ)

Zalecenie 11: Zaszczep dzieci przeciwko HBV i HPV

Zalecenie 12: Korzystaj z badań przesiewowych

Stosuj prewencję wtórną – wykonuj badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka:

piersi – mammografia
szyjki macicy – cytologia
jelita grubego – kolonoskopia.

Co mówią statystyki

Działania prewencji pierwotnej i wtórnej opisane w Europejskim kodeksie walki z rakiem mogą zmniejszyć prognozowane obciążenie chorobami nowotworowymi.

źródlo tekstu i grafiki: gov.pl, NFZ, Akademia NFZ

PORADNIK DLA PLACJENTA:

PDFeuropejski_kodeks_walki_z_rakiem.pdf (1,73MB)

Kodeks walki z rakiem - Hero_desktop – 2400x868.jpeg

SKÓRA ZAWSZE ZDROWA!

O skórę trzeba dbać przez cały rok. Kontroluj regularnie swoje znamiona. Idź do lekarza, jeśli coś Cię zaniepokoi. Chroń się przed promieniami słońca, zwłaszcza latem

Zdrowa kąpiel słoneczna dostarcza witaminę D i wzmacnia odporność. Wystarczy przebywać 10-15 minut w okresie letnim na słońcu, aby organizm otrzymał odpowiednią dawkę witaminy D. Dłuższy czas nie pomaga w powstaniu większej ilości witaminy. Słońce dobrze wpływa na psychikę i samopoczucie. Niesie jednak ryzyko zachorowania na nowotwory skóry, jeśli nie chronisz jej przed promieniami UV. Choroby skóry rozwijają się powoli. Dlatego warto znać czynniki ryzyka zachorowania i czujnie przyglądać się wszystkim zmianom na skórze.

Profilaktyka chorób skóry

Dbaj o swoją skórę przez cały rok. Szczególnie pamiętaj o tym w miejscach nasłonecznionych, nie tylko na plaży, podczas wycieczek na łono natury. ale i w mieście. Uważaj na słońce podczas wyjazdów w cieplejsze rejony świata.

Promieniowanie UV (ultrafioletowe) jest szkodliwe. Zapobiegaj jego niezdrowym skutkom:

ograniczaj przebywanie na słońcu, zwłaszcza w najgorętsze pory dnia, między godziną 11 a 16, a unikniesz:
- oparzeń
- niezdrowego wpływu promieni na Twoje znamiona i całą skórę
stosuj środki kosmetyczne z filtrami, przynajmniej SPF 30 lub 50+:
- najlepiej smaruj się przez cały rok, 15-30 minut przed wyjściem z domu
- latem powtarzaj nakładanie kremu co 2-3 godziny i po wyjściu z kąpieli w morzu czy w jeziorze
- nakładaj ochronny preparat na usta
osłaniaj głowę, ramiona, kark i uszy – zakładaj czapkę, kapelusz, chustkę, koszulki z rękawkami
noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV i chroń oczy
nigdy nie wystawiaj skóry dziecka na słońce
nie korzystaj z solarium
kontroluj regularnie stan skóry – znamiona, pieprzyki. Znając je, łatwo zaobserwujesz zmiany na skórze – wielkość znamion, ich ułożenie, ewentualne pękanie, krwawienie, swędzenie.

Dbaj o higienę skóry, co zapobiegnie zakażeniom:

zachowuj ostrożność w publicznych łazienkach i toaletach
noś obuwie na basenie i w siłowni – zadbasz o skórę stóp i paznokcie.

Pij wodę, gdyż pomaga ona w zachowaniu kondycji skóry, która jest wtedy bardziej odporna na uszkodzenia.

Nowotwory skóry

Są dwie główne grupy nowotworów złośliwych skóry:

czerniak, który jest najbardziej agresywny
niebarwnikowe nowotwory skóry, czyli m.in. rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy.

Wczesne rozpoznanie czerniaka daje aż 97% szans na całkowite wyleczenie.

Czerniak może rozwinąć się ze znamion, pieprzyków. Dlatego tak ważne jest ich obserwowanie na swoim ciele. Regularnie, raz w miesiącu oglądaj swoje znamiona – oceń ich wielkość, kolor, kształt. Jeśli coś Cię niepokoi, zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, dermatologa lub onkologa.

Najczęściej, choć nie zawsze, czerniak występuje na odsłoniętych częściach ciała, jak głowa, twarz, szyja, ramiona. W 2/3 przypadków pojawia się na skórze, która nie miała żadnych zmian. Dlatego obserwuj swoją skórę w miejscach, które nie mają znamion i skonsultuj się z lekarzem, gdy zauważysz nowe zmiany, pieprzyki, narośla. Reaguj, gdy zobaczysz guzki, wrzody, rany lub otarcia, które się nie regenerują.

Cechy charakterystyczne w rozpoznaniu czerniaka określane są pierwszymi literami alfabetu ABCDE. Oznaczają one zmiany o konkretnych właściwościach:

A – asymetryczne, np. znamię „wylewające się” na jedną stronę
B – o nieregularnych brzegach, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – w kolorze czerwonym, czarnym, niejednolitym
D – o dużym rozmiarze, wielkość zmiany: powyżej 5–6 mm
E – ewoluujące, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Ryzyko zachorowania na czerniaka jest większe u osób, które:

mają jasną karnację, dużo piegów i znamion, rude lub blond włosy
trudno się opalają
mają bliskiego członka rodziny, który chorował lub choruje na czerniaka czy inny nowotwór skóry
przyjmują leki immunosupresyjne, czyli obniżające odporność
miały oparzenia słoneczne, zwłaszcza w dzieciństwie
często przebywają w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie – np. z powodu swojej pracy
korzystają z solarium.

Do wzrostu ryzyka zachorowania na czerniaka może przyczynić się także wiele innych czynników, jak:

wiek – z czasem rośnie ryzyko zachorowania
blizny po oparzeniach lub przewlekłych stanach zapalnych
radioterapia
chroniczne zapalenie lub owrzodzenie skóry
zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
kontakt ze związkami arsenu lub pochodnymi smoły, np. podczas pracy
odczyny popromienne po zawodowej ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie
skóra pergaminowa i barwnikowa (łac. xeroderma pigmentosum) – rzadkie schorzenie uwarunkowane dziedzicznie
rogowacenie słoneczne – występuje z powodu przewlekłego narażenie na promieniowanie ultrafioletowe.

Dowiesz się m.in.:

kto jest najbardziej narażony na zachorowanie na czerniaka
czy czerniak występuje tylko na skórze
jakie znamiona powinny zaniepokoić
co możesz zrobić, by chronić się przed nowotworami skóry.

Kiedy iść do lekarza

Zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, jeśli zaobserwujesz:

zmiany na pieprzykach, znamionach, naroślach
nowe pieprzyki lub zmiany tam, gdzie ich wcześniej nie było.

Jeśli będzie potrzeba, lekarz skieruje Cię do specjalisty dermatologa lub onkologa.

Badanie znamion

Ważna jest regularna samokontrola i obserwacja swojej skóry. Każda nowa zmiana, która budzi Twoje obawy, może być zbadana przez lekarza. Lekarz dokładnie obejrzy Twoje ciało w miejscach odkrytych, ale także zbada stopy, skórę między palcami czy okolice intymne.

Lekarz bada znamiona za pomocą:

dermatoskopu – oświetla i powiększa 10-krotnie badany obszar skóry
wideodermatoskopu – daje 200-krotne powiększenie.

Są to badania bezbolesne i nie zajmują dużo czasu.

Lekarz może uznać za niezbędne wycięcie niektórych zmian. Zabieg chirurgiczny pomaga wyleczyć większość nowotworów skóry. Po takim zabiegu trzeba kontynuować profilaktyczne obserwacje, gdyż na raka skóry można zachorować kilka razy w życiu.

źródło tekstu i grafik: NFZ, gov.pl, Akademian NFZ

KARMIENIE PIERSIĄ- SAMO ZDROWIE DLA MAMY I DZIECKA

Karmienie mlekiem matki jest najzdrowszym sposobem odżywiana dla dziecka. Ma też ogromne korzyści prozdrowotne dla mamy

Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia i innych ekspertów jednoznacznie mówią, że najlepszym pokarmem dla dziecka jest mleko matki. Najlepiej, jeśli matka karmi maleństwo wyłącznie swoim mlekiem do 6 miesiąca życia. Potem, przynajmniej do 2 lat, maluch powinien być karmiony mlekiem mamy i uzupełniającymi pokarmami, które sukcesywnie wzbogacają jego dietę.

Dlaczego warto karmić piersią

Karmienie mlekiem matki uważa się za najlepszą metodę żywienia dzieci. Jest to najkorzystniejszy sposób odżywiania niemowląt od pierwszej chwili życia. Prawie nigdy nie ma przeciwwskazań medycznych do karmienia piersią przez mamę.

Karmienie piersią pozwala tworzyć i rozwijać unikatową więź między mamą a dzieckiem.

Daje wiele korzyści:

– dla dziecka

stymuluje wzrost i dojrzewanie komórek oraz narządów
dostarcza wszystkich potrzebnych składników w odpowiednich proporcjach
podnosi odporność
zmniejsza ryzyko wielu chorób, jak np.: cukrzyca, otyłość, alergia, astma, nadciśnienie, infekcje, nagła śmierć łóżeczkowa, rozwój niektórych nowotworów, w tym białaczki limfatycznej i szpikowej, posocznicy (sepsy) u wcześniaków
wpływa na rozwój mięśni twarzy i jamy ustnej, a przez to na rozwój mowy dziecka

– dla mamy ogranicza ryzyko

krwotoku poporodowego i niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza
zachorowania na nowotwory kobiece (rak piersi, rak jajnika, rak trzonu macicy)
rozwoju osteoporozy.

Czy można się przygotować do karmienia piersią w ciąży

Jeśli spodziewasz się dziecka i chcesz dowiedzieć się jak najwięcej o opiece nad noworodkiem – najlepiej zacznij edukację na ten temat już w 21-26 tygodniu ciąży. Dotyczy to również karmienia piersią. Będziesz przygotowana teoretycznie – lepiej zareagujesz na ewentualne problemy laktacyjne, poznasz sposoby radzenia sobie z niektórymi problemami. Laktacja to naturalny proces wytwarzania mleka przez gruczoły mleczne piersi.

W czasie ciąży Twoje ciało zmienia się, a piersi przygotowują się do swojej najważniejszej roli – będą dawały pokarm Twojemu dziecku. Najlepszy na świecie, nie do podrobienia – pokarm mamy jest idealnie dostosowany do jej dziecka.

W ciąży Twoje piersi :

powiększają się i stają się wrażliwsze
brodawki i otoczki ciemnieją
wymagają zmiany biustonosza na większy
przygotowują się do laktacji – przebudowują i rozwijają się przewody mleczne, dojrzewają pęcherzyki mleczne
od 16 tygodnia ciąży – wydzielają siarę na brodawkach.

Siara to pierwszy pokarm noworodka bogaty w składniki modulujące odporność – wytwarza się już w czasie ciąży. Siara jest:

odżywcza
bogata w przeciwciała – wzmacnia odporność
bogata w składniki chroniące dziecko przed infekcjami.

Twoje brodawki w ciąży same przygotowują się do karmienia i nie trzeba ich hartować. Jeśli masz brodawki płaskie lub wklęsłe, możesz mieć obawy, czy będą skuteczne w karmieniu. Zwykle zmieniają później kształt na łatwiej chwytne dla dziecka. Najlepiej skontaktuj się ze swoją położną podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Jedzenie mamy w czasie ciąży i karmienia

Odżywianie matki karmiącej może być takie, jak w ciąży. W tym czasie dbasz o siebie i o dziecko.

Zachowuj zasady talerza zdrowego zawieja i zdrowe nawyki: talerz zdrowego żywienia. Więcej dowiesz się ze strony DietyNFZ.
Poprzez smak mleka matki dziecko oswaja się z potrawami spożywanymi przez rodzinę.
Z mlekiem mamy dziecko uczy się tolerować alergeny czyli składniki uczulające.

Nie musisz ograniczać pokarmów, które często uczulają. Hipoalergiczna dieta w ciąży i w okresie laktacji nie gwarantuje uniknięcia alergii u dziecka!

Alergia pokarmowa występuje u 0,5% dzieci karmionych wyłącznie piersią. Jeśli obawiasz się, że dziecko ma oznaki alergii:

zastosuj dietę eliminacyjną przez 2 tygodnie – nie jedz mleka krowiego i jaj i obserwuj reakcję dziecka
dalsze postępowanie powinno być monitorowane przez alergologa – aby uniknąć drastycznych diet z eliminacją wartościowych składników, które są Wam potrzebne
nie zastępuj swojego mleka mieszanką.

W czasie ciąży i karmienia dziecka zrezygnuj całkowicie z używek: alkoholu, tytoniu, substancji odurzających.

Gdy na świecie pojawia się dziecko

Po urodzeniu dziecka świat rodziców się zmienia. Mogą się pojawić trudności związane z laktacją, zwłaszcza po cięciu cesarskim lub porodach zabiegowych. Warto cierpliwie pokonywać trudności. Możesz korzystać z pomocy lekarza i położnej. Położna jest Twoim doradcą laktacyjnym. Kobieta ma prawo do opieki w czasie ciąży i połogu.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i położna monitorują przebieg karmienia piersią i pomagają rozwiązać powstające problemy.
Masz zagwarantowane co najmniej 4 wizyty położnej w okresie noworodkowym dziecka, a na jej pomoc możesz liczyć w całym okresie karmienia.

Dobierz wygodny biustonosz i ubranie – ułatwią Ci karmienie piersią w pierwszych dniach i tygodniach po porodzie:

biustonosz do karmienia kup dopiero w trzecim trymestrze ciąży – ma być trochę za luźny, gdyż piersi po porodzie nadal mogą się powiększać.

Zaraz po porodzie

Natychmiast po porodzie noworodek zostaje położony na piersi mamy i powinien tam pozostać nieprzerwanie do zakończenia pierwszego karmienia lub co najmniej przez 2 godziny. Ten pierwszy kontakt nazywa się „skóra do skóry”. Jest bardzo ważny, ponieważ:

dziecko kolonizuje się z bakteriami – to wpływa na jego odporność
malec poznaje zapach mamy, jej głos, odczuwa ciepło jej ciała
u mamy wydziela się oksytocyna – hormon, który pomaga urodzić łożysko, obkurczyć macicę, zapobiega zbyt dużej utracie krwi, zwiększa wydolność organizmu i ułatwia wypływ mleka z piersi.

Czasami mama nie może przytulić dziecka, bo na przykład niezbędna jest interwencja medyczna. Wtedy drugi rodzic może przytulić noworodka według zasady „skóra do skóry”. Tata również zapewnia ogrzanie ciała, poczucie bezpieczeństwa, kolonizację bezpiecznymi bakteriami.

Okres połogu rozpoczyna się po porodzie i trwa 6 tygodni. W tym czasie w organizmie kobiety cofają się zmiany spowodowane ciążą i porodem.

Cesarskie cięcie

Jeśli stan mamy i noworodka na to pozwalają, po cesarskim porodzie także może nastąpić pierwsze spotkanie „skóra do skóry”. Dziecko może trafić do mamy jeszcze w trakcie operacji, a po jej zakończeniu do niej wrócić. Wtedy ma szansę na pierwsze karmienie. Może też oczekiwać w ramionach taty.

Gdy masz wcześniaka lub noworodek jest chory

Jeśli urodzi się wcześniak, możecie zostać oddzieleni. Czasami noworodek potrzebuje leczenia. Ta rozłąka może wywoływać w Tobie lęk, poczucie żalu, gniewu, bezradności. Możesz poprosić położną o pomoc w kontakcie z maleństwem. Poproś o poradę psychologa.

Wcześniak lub chory noworodek bardzo potrzebują obecności rodziców, ich dotyku, głosu. Mleko matki:

jest najlepiej przyswajalnym pokarmem dla wcześniaka
wspomaga odporność, dojrzewanie funkcji organizmu
zmniejsza ryzyko powikłań.

Jeśli nie możesz czasowo karmić malucha piersią z powodu jego choroby:

ściągaj pokarm 6-10 razy z każdej piersi po 10-15 minut
ściągnij siarę jak najszybciej jest to możliwe, najlepiej ręką – maluch potrzebuje jej od razu po urodzeniu
poproś o pomoc położną, jeśli nie umiesz sama ściągnąć pokarmu
przekaż położnej każdą najmniejszą ilość siary – ten pokarm jest bezcenny dla dziecka
nie zniechęcaj się
ściągaj pokarm minimum 8 razy na dobę, bez przerwy nocnej.

Mamy wcześniaków powinny odciągać takie ilości pokarmu, jakimi najadałby się donoszony noworodek. Regularne ściąganie pokarmu pobudza piersi do laktacji i przygotowuje do karmienia.

Umyte butelki na pokarm wyparzaj wrzątkiem lub dezynfekuj w kuchence mikrofalowej. Pokarm przechowuj w zamkniętym pojemniku w lodówce.

Kangurowanie

Kangurowanie to metoda pielęgnacji wcześniaka lub chorego noworodka. Wcześniak i chore dziecko potrzebują kontaktu z rodzicami. Kangurowanie sprzyja rozwojowi malucha:

połóż malucha na gołej klatce piersiowej jednego z rodziców i okryj go – rób to przez 30-60 minut dziennie.

Kangurowanie bardzo pomaga maluchowi, ponieważ:

odczuwa on mniejszy stres
lepiej przybiera na wadze
ma lepsze samopoczucie.

Karmienie noworodka w pierwszych dobach życia

W pierwszej dobie życia dziecka potrzebują odpoczynku i mama, i dzidziuś. Uczycie się siebie nawzajem. Większość noworodków po 5-8 godzinach od karmienia najczęściej dopomina się jedzenia. Zmęczone po porodzie dziecko może być też senne i nie budzi się do karmienia.

Jak rozpoznasz, że noworodek jest chętny do ssania:

otwiera buzię
otwiera oczy
wysuwa język
kręci główką
ssie paluszki.

Gdy widzisz takie zachowania, natychmiast przytul dziecko. Kiedy górna warga maleństwa dotknie brodawki – to sygnał rozpoczęcia ssania.

Smółka – pierwsze stolce w życiu noworodka, o dużej gęstości, lepkości i ciemnym zabarwieniu – zanikają około 4 doby życia.

W pierwszych trzech dobach życia:

noworodek:
robi wrażenie wciąż głodnego, mniej śpi, w pieluszkach pojawia się smółka
oddaje mocz 1-2 razy na dobę lub wcale
u mamy:
- wytwarza się hormon prolaktyny – powoduje większą produkcję mleka
- zwiększa się wytwarzanie hormonu oksytocyny – pomaga zwijać macicę, ułatwia wypływ pokarmu z piersi
- mogą pojawić się objawy wyrzutu oksytocyny – ból w dole brzucha, zwiększone krwawienie, mrowienie w piersiach, suchość w ustach, senność
- hormony zwiększają wrażliwość brodawek – moment chwytania piersi przez noworodka może być bolesny, ale po chwili powinien ustąpić. Jeśli tak się nie dzieje – poproś położną o pomoc w przystawieniu do piersi.

Maleństwo podczas posiłku wykonuje 10-30 zassań, z kilkoma przerwami na głębszy oddech. Intensywne jedzenie noworodka trwa ok. 10-15 minut. Niektóre dzieci spędzają przy piersi 40 minut, aby się efektywnie najeść. Piersi dostosowują się do zapotrzebowania dziecka.

Nawał pokarmowy

Między 3 a 5 dobą po porodzie często pojawia się nawał pokarmowy. To stan fizjologiczny, normalny. Jeżeli matka systematycznie i często przystawia noworodka do piersi, nie dochodzi do obrzęku piersi i praca gruczołów normalizuje się.

Podczas nawału:

piersi stają się ciężkie, obrzmiałe i ciepłe
piersi wytwarzają dużo mleka – więcej niż potrzebuje noworodek
karm nadal dziecko według potrzeb – gdy dziecko jest gotowe do ssania i gdy matka czuje, że piersi obrzękają i chce je odciążyć
budź noworodka, jeśli jest śpiochem i karm 8-12 razy na dobę, w dzień i w nocy.

Jeśli dziecko jest śpiochem

Niektóre noworodki zasypiają podczas ssania i nie najadają się. Są mniej aktywne podczas pierwszych dni życia.

Obserwuj, czy dziecko prawidłowo ssie pierś:
ma szeroko otwartą buzię
obejmuje otoczkę brodawki bardziej od strony bródki, mniej od noska
wargi dziecka tworzą kąt otwarty
wargi nie powinny być zwinięte do środka – sprawdź to palcami.
Budź go delikatnie.
Odciągnij mleko i dokarm śpiocha.

Jak się zmienia proces karmienia z wiekiem dziecka

Około 4-5 tygodni po porodzie następuje stabilizacja laktacji. Niektóre kobiety zauważają zmianę w wyglądzie biustu.

Piersi:

są mniej obrzmiałe i bardziej miękkie
stają się pełne tuż przed karmieniem lub są przez cały czas miękkie – mleko produkują, gdy dziecko ssie.

Mleko matki spełnia wszystkie potrzeby dziecka przez pierwsze półrocze życia. Nie trzeba podawać mu wody ani mleka modyfikowanego.

Po 1 półroczu można dawać do posmakowania inne potrawy – dla zaspokojenia ciekawości, a nie głodu. Okres smakowania potraw przygotowuje dziecko do samodzielnego jedzenia. Mleko mamy pozostaje podstawowym źródłem pożywienia.

Problemy z laktacją

Możesz spotkać się z niektórymi problemami podczas karmienia piersią. Laktacja jest delikatnym procesem. Możesz doświadczyć kryzysu w różnych okresach karmienia – na przykład wydaje Ci się, że masz za mało pokarmu. Zawsze możesz liczyć na pomoc i poradę położnej.

Niektóre problemy mogą się pojawić w różnych okresach laktacji.

Trudne brodawki (płaskie lub wklęsłe) – zapytaj położną, jak pomóc dziecku w karmieniu, jeśli sobie nie radzi. Porady możesz zasięgnąć już w czasie ciąży.
Bolesne i uszkodzone brodawki – sprawdź, czy dziecko prawidłowo chwyta pierś. Możesz smarować brodawki własnym pokarmem lub lanoliną. Jeśli to nie pomaga, jak najszybciej skontaktuj się z położną.
Nawał może spowodować obrzęk, jeśli piersi nie są prawidłowo opróżniane. Zastosuj zimne okłady. Może być przydatne odciąganie pokarmu ręką. Nie masuj intensywnie piersi.
Zastój – powstaje, gdy zatyka się przewód wyprowadzający mleko, tworzy się zgrubienie wielkości owocu. Przystawiaj często dziecko do piersi, najlepiej bródką w kierunku zastoju. Stosuj zimne okłady, jak w przypadku zapalenia piersi. Jak najszybciej skontaktuj się z położną.
Zapalenie piersi – na każdym etapie laktacji możesz spotkać się z tym problemem. Zrób zimne żelowe okłady lub okłady z mrożonych liści kapusty, lodu. Ochładzaj piersi przez około 15 minut. W tym przypadku skontaktuj się z położną jak najszybciej. Objawami zapalenia piersi są:
- silny ból piersi
- obrzęk
- zaczerwienienie
- utrudnienie wypływu mleka
- miejscowe ocieplenie lub gorączka
- objawy grypopodobne.

Dobrej laktacji szkodzą:

karmienie według zegara – karm dziecko według potrzeb, kiedy potrzebuje lub gdy Twoje piersi tego wymagają
nieuzasadnione dokarmianie – nie podawaj innych pokarmów oprócz mleka matki
używanie smoczków uspokajaczy.

Gdy zachorujesz- Karm dziecko piersią, jeśli masz:

infekcje wirusowe lub bakteryjne
przeziębienie
biegunkę.

Musisz wtedy pić więcej wody i dbać o siebie. Dla dziecka karmienie podczas Twojej choroby jest bezpieczne, a nawet zbawienne – mama przekazuje przeciwciała zwalczające daną chorobę.

Jeżeli musisz przyjmować leki – uzgodnij z lekarzem, położną lub farmaceutą, które medykamenty są bezpieczne dla dziecka karmionego piersią.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz.U. 2018 poz. 1756)
Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. 2020 poz. 1329)

Karmienie piersią niesie za sobą wiele korzyści zarówno dla matki, jak i dla dziecka

Noworodka tuż po przyjściu na świat kładzie się na brzuchu matki. Nieprzerwany kontakt skóra do skóry powinien trwać dwie godziny po porodzie. Dzięki temu matce jest łatwiej prawidłowo rozpocząć karmienie piersią i budować więź ze swoim dzieckiem.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. Karm piersią także, gdy równolegle podajesz żywność uzupełniającą – do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia.

Korzyści karmienia piersią dla dziecka

Karmienie piersią zmniejsza u dziecka ryzyko:

otyłości
cukrzycy
infekcji – głównie układu pokarmowego, oddechowego i moczowego, a także zapalenia ucha i innych ogólnych zakażeń
martwiczego zapalenia jelit oraz posocznicy – jeśli dziecko urodziło się przedwcześnie
wielu chorób przewlekłych i niezakaźnych takich jak alergia, astma, nadciśnienie
rozwoju niektórych nowotworów
nagłej śmierci łóżeczkowej
hospitalizacji w pierwszym roku życia dziecka i związanego z nim stresu.

Mleko matki to najlepszy i najzdrowszy sposób żywienia dla dziecka, ponieważ:

jest pełne wartościowych składników odżywczych i witamin
ma unikalny, indywidualnie dopasowany skład
wspiera rozwój mózgu i układu nerwowego
wpływa pozytywnie na rozwój mowy, ponieważ podczas karmienia piersią dziecko ćwiczy mięśnie twarzy i jamy ustnej.

Korzyści karmienia piersią dla matki

Kobiety karmiące piersią:

zmniejszają u siebie ryzyko raka sutka, raka jajników, krwotoku poporodowego, niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza oraz rozwoju osteoporozy w starszym wieku
rozwijają silną więź z dzieckiem
szybciej gubią zbędne kilogramy
poprawiają swoją kondycję fizyczną.

Kilka zasad związanych z karmieniem piersią

Karmienie piersią jest naturalną czynnością, ale na początku może wymagać wprawy.
W pierwszych dniach po porodzie karm dziecko piersią tak często, jak to tylko możliwe.
Na początku karm nie mniej niż 8 razy na dobę, najlepiej 10-12 razy (w tym 1-2 karmienia powinny wypaść w nocy)
W okresie stabilizacji laktacji liczba karmień, zarówno w dzień, jak i w nocy, może być jednak znacznie większa
Przez pierwsze pół roku nie podawaj dziecku nic innego poza pokarmem matki
Od 7 miesiąca życia dziecka karm piersią około 6-8 razy na dobę.

Źródło tekstu: akademia NFZ, NFZ, gov.pl

karmienie_piersia_noworodka_hero 1.png

28.02.2023

Powrót

Na skróty

Profilaktyczne programy zdrowotne